Autor: Sylwia Hubica

Mamo, jesteś ważna w pracy! Czyli o szczególnej ochronie trwałości stosunku pracy

Droga przyszła Mamo – nosząc serce pod sercem powinnaś czuć się ważna i wyjątkowa, również na polu zawodowym. Polskie przepisy prawa pracy zakładają (tak w teorii, jak i w wielu przypadkach w praktyce) ochronę pracy kobiet w związku z macierzyństwem. Jeśli jesteś pracownicą w okresie ciąży lub macierzyństwa, dobrze byś wiedziała, że podlegasz systemowi tzw. wzmożonej ochrony pracy kobiet. Ten artykuł wyjaśni Ci, na czym ten system polega na gruncie prawa pracy i omówi podstawowe mechanizmy w odniesieniu do aktualnych przepisów prawa.

article-image

Cel szczególnej ochrony

Wzmożona ochrona pracy kobiet w okresie macierzyństwa jest wielopłaszczyznowa i ma na celu zarówno zapewnienie bezpieczeństwa organizmowi kobiety ciężarnej w pracy, zabezpieczenie rozwoju jej maluszka przed szkodliwym wpływem wykonywanych przez mamę obowiązków zawodowych, a także zagwarantowanie przyszłej mamie możliwości sprawowania macierzyńskiej pieczy w pierwszych tygodniach życia dziecka oraz warunków do kontynuowania wychowania swojego dziecka w późniejszym czasie.

Kiedy powiedzieć pracodawcy, że jestem w ciąży?

Niektóre kobiety natychmiast chciałyby oznajmić całemu światu, że są w ciąży i to czyni je uprzywilejowanymi (tak właśnie jest – powinnaś czuć się uprzywilejowana!). Inne z kolei wolą zaczekać i radosną nowinę zostawić dłużej wyłącznie dla siebie i bliskich. Na gruncie relacji z pracodawcą pierwsze rozwiązanie wydaje się jednak bardziej rozsądne. Dlaczego? Powinnaś wiedzieć, że kodeks pracy nie narzuca konkretnego terminu na poinformowanie pracodawcy o ciąży pracownicy ani nie zawiera w ogóle obowiązku powiadomienia pracodawcy o zajściu w ciążę. Przepis art. 185 KP mówi bowiem, że stan ciąży powinien być stwierdzony świadectwem lekarskim. Do Ciebie więc należy decyzja kiedy i jak to zrobisz, ale istotną kwestią jest to, że to właśnie ciąża stanowi przesłankę do szczególnej ochrony. I chodzi tutaj o sam stan rzeczy, fakt, że jesteś w ciąży. Nie stanowi podstawy ochrony zaświadczenie lekarskie. Linia orzecznictwa Sądu Najwyższego jest w tej kwestii zgodna – ciężarna pracownica może powoływać się na uprawnienia związane z jej stanem dopiero po zawiadomieniu pracodawcy o ciąży, a jeśli pracodawca ma jakiekolwiek wątpliwości (co do stanu lub okresu ciąży) – od chwili złożenia świadectwa lekarskiego. Z tych właśnie powodów im szybciej Twoja sytuacja stanie się dla pracodawcy jasna, tym wcześniej okres ochronny będzie oczywisty i niepodważalny.

Jak działa ochrona trwałości stosunku pracy w okresie macierzyństwa?

Uprzywilejowana pozycja pracownic w okresie ciąży i macierzyństwa opiera się na dwóch mechanizmach:

  • ochrony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę (dotyczy również ochrony przed pogorszeniem warunków pracy lub płacy),

  • przedłużenia umowy do dnia porodu.

Polski ustawodawca zawarł te przepisy w art. 177 KP. Pracownicy w ciąży i w okresie urlopu macierzyńskiego nie może zostać wypowiedziana (ani rozwiązana) umowa o pracę. Jeśli pracodawca złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy zanim został poinformowany o ciąży, powinno ono zostać cofnięte. Dotyczy to umów o pracę zawartych na czas nieokreślony, określony oraz umów na okres próbny z wyłączeniem tych, w których okres próbny nie przekracza jednego miesiąca. Umowa  o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Dochodzi w tym wypadku do tzw. fikcji prawnej, a umowa taka zostaje przedłużona z mocy samego prawa. W przypadku, gdy powiadomisz zakład pracy o ciąży już po rozwiązaniu umowy o pracę, będzie to niosło skutki tylko w kwestii roszczenia o wynagrodzenie za okres pozostawania bez pracy, nie zaś dla oceny samej prawidłowości rozwiązania umowy o pracę. Przedłużenie umowy do dnia porodu nie dotyczy jednak umowy terminowej zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Jeśli to Ty zdecydujesz się wypowiedzieć lub rozwiązać umowę o pracę jako pracownica w ciąży lub na urlopie macierzyńskim, nie musisz martwić się o żadne dodatkowe ograniczenia – Twoja swoboda w tym zakresie nie ulega zmianom ze względu na Twój szczególny stan.

Jeśli więc masz to szczęście i wkrótce zostaniesz mamą, a pozostajesz związana stosunkiem pracy o kształcie omówionym powyżej, możesz czuć bezpieczeństwo w kwestii stabilizacji zatrudnienia w tym niewątpliwie najważniejszym dla Ciebie i Twojego maluszka okresie życia.

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 2018.108-t.j. z dnia 12.01.2018 r.)

Literatura:

  1. L. Florek, 

    Prawo pracy

    , Warszawa 2015.

  2. Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem w świetle przepisów prawa pracy 

    i ubezpieczeń społecznych

     pod red. J. Czerniak-Swędzioł, Warszawa 2016.

Orzecznictwo:

  1. Wyrok SN z dnia 15 stycznia 1988r., I PRN 74/87, LEX nr 110591.

  2. Wyrok SN z dnia 16 grudnia 1999 r., I PKN 468/99, Pr. Pracy 2001/5/31.

Przeczytaj także "(Nie)zwykłe zwolnienie lekarskie w ciąży": Link

Czy mdłości lub wymioty nie dają Ci spokoju? Kliknij tutaj i dowiedz się, jak sobie z nimi poradzić!

Polityka prywatnościRegulamin

© Koncept Bobo 2024